Fobiler

Fobik bozuklukların temel özelliği, kaygı bozukluklarında serbest olan kaygının bir duruma veya kişiye bağlanmasıdır. Kişi, fobi duyduğu durum, kişi, nesne veya olgu dışında başka bir şeye korku duymaz. Korku söz konusu koşulların bulunduğu çevreye ve ortama yaklaştıkça artar ve en şiddetli seviyesine ulaşır. Kişi kaygıya sebep olan durumdan uzaklaştıkça belirtiler yatışır, kaygı azalır ve kaybolur.

Fobik kişiler korkularının anlamsız, mantıksız ve saçma olduğunun farkındadır ancak korkularını denetleyemez ve engelleyemezler. Bu korkular fobik kişilerin günlük işlevlerinde bozulmaya neden olur.

Fobiler toplumda sık görülür ancak hafif durumlarla ilgili tedaviye veya danışmanlığa başvurma oranı az olduğundan ortalama bilinen fobi sıklığı %5-12 arasıdadır. Araştırmalarda fobi sıklığının beklenenden düşük çıkmasının en önemli nedeni bu kişilerin hastalıklarının farkında olmaması ve tedaviye başvuruların az olmasıdır. Kadınlarda erkeklere göre 2 -3 kat

daha sık görülür.

Fobilerin Duygusal ve Bedensel Belirtileri Nelerdir?

Kişi, korku yaratan obje, durum ya da aktivite ile karşılaşıldığında anksiyete belirtileri ortaya çıkar. Panik atakta görülen belirtilerin hemen hepsi fobik durumla karşılaşıldığında ortaya çıkabilir.

• Kalp çarpıntısı
• Yüz kızarması
• Tüm bedenin veya ellerin titremesi
• Aşırı terleme
• Bulanık görme
• Nefes darlığı- nefes alamama
• Ağız kuruluğu
• Yutkunma güçlüğü v.b.

Agorafobi Nedir?

En sık görülen fobiler arasında olan agorafobi kişinin açık alanlarda bulunmayla ilgili yaşadığı korku olarak adlandırılsa da son yıllarda tanı daha kapsamlı hale gelmiştir. Agorafobi tanısı kapsamında; kişinin zorunlu, kaçınılmaz olarak yalnız kalacağı bir ortamda bulunmaktan veya hemen kaçıp kurtulamayacağı kalabalık alanlarda bulunmaktan korkması ve kaçınması gerekir. Ayrıca, kişinin tüm davranışlarında korku ve kaçınmanın etkisi görülür. Günlük yaşantıya giderek artan çekinme, kaçınma ve kısıtlamalar engel olmaktadır.

Agorafobi herhangi bir yerde panik atağı geçirme korkusundan dolayı ortaya çıkmış olabilir. Buna agorafobili panik bozukluk denir.

Agorafobi şu durumlarda görülebilir:

• İnsanları toplu olarak bulunduğu maç, miting, meydan, cadde, sinema vb. açık ve kapalı alanlar
• Trafik ile ilgili araçlar ve yollar; araba, tren, vapur, uçak, üstgeçitler
• Hareketi kısıtlayan durumlar, diş hekimi, hekim koltuğu, uzun süre telefonda konuşma gibi
• Evde yanlız kalmak
• Kişilerden korkmak
• Nesnelerden korkmak
• Yükseklik, boşluk, asansör, karanlık ve bulutlu havalardan korkmak
• Yalnız başına sokağa çıkmaktan korkmak

Özgül Fobi Nedir?

Özgül fobileri agorafobi ve toplumsal fobiden ayıran temel özellik, spesifik bir durum, nesne, olay, olgular karşısında ortaya çıkmalarıdır. Sadece söz konusu koşullar altında korku ortaya çıkar benzer durumlarda kaygı ve korku ortaya çıkmaz. Özgül fobiler genelde çocukluk çağlarında başlar, ancak yirmi yaşlarında rahatsızlananlar da sıktır.

Özgül fobiler sıklıkla hayvanlara ve doğa olaylarına karşıdır. Sık görünenler arasında: Yılan, köpek, kuş, böcekler, örümcekler, arı, deprem, sel, şiddetli yağmur, fırtına, gök gürültüsü, ayrıca yükseklik korkusu, asansör korkusu, uçak korkusu, kan görmeye karşı duyulan korku başlıcalarıdır.

Fobi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Fobiler tedavi edilmediği taktirde çok uzun zaman devam edebilirler, tedavi olmaksızın düzelen fobik hasta sayısı oldukça azdır. Fobi tedavisinde amaç kişinin kaçınma davranışını önlemek ve belli durumlarda ortaya çıkan anksiyeteyi azaltmaktır.Tek başına ilaç tedavisi genelde yeterli olmayıp antidepresan ilaçlarla birlikte psikoterapi veya sadece psikoterapi fobinin atlatılmasında gereklidir.

Fobilerde en sık kullanılan terapi bireysel terapi olmakla birlikte, terapi grupları, kullanılan diğer terapi yöntemleridir.